Historia

Historia pruskiej Twierdzy Toruń zaczyna się w roku 1815, kiedy to na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego miasto to staje się częścią Królestwa Prus. Zaraz po przejęciu miasta Prusacy przystąpili do prac fortyfikacyjnych. W latach 1815 – 1840 wzniesiono, bądź zmodernizowano większość fortyfikacji rdzenia (dookoła Starówki). Wybudowano min. 6 gródz mających za zadanie kontrolowanie poziomu wody w fosie miasta (1819-24), Koszary Racławickie – dzisiejszy Hotel Bulwar (1822), czy system bram miejskich – św. Jakuba, Bydgoska, Chełmińska (1823-1826). Na lewym brzegu Wisły powstał Przyczółek Mostowy (1824-1828), a w latach 1828-33 wybudowano pierwszy toruński fort, Fort Jakuba (Jacobsfort). Ponad to do warunków XIX-wiecznego oblężenia przystosowano Zamek Dybowski (1840), a w latach 1863-1866 w pobliżu dzisiejszego Rudaka powstał Fort Kolejowy. W 1877 roku rozpoczęła się budowa twierdzy pierścieniowej, w ramach której powstało 7 fortów głownych, 7 pośrednich i 1 fort pancerny. Wzniesiono również ponad 20 baterii ziemnych i 84 schronów międzypola. Obiekty te nigdy nie przeszły chrztu bojowego, ponieważ I wojna światowa szczęśliwie dla miasta ominęła Toruń. Gdy Twierdza przeszła pod polski zarząd w 1920 roku większość z fortów przeznaczono na magazyny i pomieszczenia gospodarcze. W czasie II wojny światowej wiele toruńskich fortyfikacji pełniło rolę więzień. W fortach VII i VIII mieściły się więzienia śledcze Gestapo i Selbstschutzu, natomiast forty lewobrzeżne przeznaczono na Stalag XX A, gdzie przetrzymywani byli min. żołnierze rosyjscy, angielscy, autralijscy, francuscy czy amerykańscy. Do dziś w Forcie XI zachowały się napisy pozostawione przez nich na fortecznych murach. W 1945 roku wojna znów ominęła Toruń, czemu większość toruńskich fortyfikacji zawdzięcza swoje istnienie. Obecnie dzieła te znajdują się w rękach prywatnych lub opuszczone są niszczone przez chuliganów i przyrodę. Jedynym przystosowanym do zwiedzania fortem jest Fort IV na ulicy Chrobrego. Warto również zwiedzić Muzeum Fortyfikacji Pancernej Twierdzy Toruń przy ul. Poznańskiej.